رستگاری چیست؟ در دل مهر حیدر داشتن
تاریخ انتشار: ۱ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۱۴۵۵۳۴
ایران از دیرباز با دیگر سرزمین‌های جهان متفاوت بوده است، فلاتی گستره با اقوامی متنوع و اندیشه‌های گوناگون، جغرافیایی رنگارنگ و اقلیم‌های مختلف و لاجرم مشرب‌های فکری و الگو‌های ادبی و هنری متفاوت؛ و در عین حال به طرز غریبی به هم‌پیوسته. بخشی از این پیوستگی به دلیل وجود زبان فارسی به عنوان زبانی مشترک و ملی در کنار زبان‌ها و گویش‌های قومی اقوام ساکن این سرزمین است و بخشی دیگر که قوام‌بخش اندیشه و ایمان مردمان است، روحیه حقیقت طلبی و گرایش به جلوه راستین الهی که در طول تاریخ با گرایش به اهل بیت به ویژه امیرالمؤمنین علی (ع) چهره نموده است؛ احترام به اهل بیت و حضرت علی (ع) به عنوان نمونه والای انسان و دارای صفات عالیه انسانی و الهی بین اهل تشیع و تسنن ساکن این دیار در طول تاریخ مشهود است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
از سوی دیگر، گرایش ایرانیان به شعر به عنوان گونه‌ای برکشیده و متعالی از کلام قابل توجه است. ویژگی‌های شعر چه به لحاظ درونی (آهنگین و خیال‌انگیز و تصویری و موزون بودن) چه به لحاظ بیرونی (قابلیت‌های اجتماعی و تاریخی و هنری) مجموعاً این گونه ادبی را نزد ایرانیان بسیار محبوب کرده، تا جایی که برترین معانی و عمیق‌ترین جلوه‌های حقیقت را در این قالب بیان کرده‌اند. بسیاری از آثار حوزه‌های دیگر با زبان شعر یا نثر مسجع بیان شده و اکنون به عنوان ادبیات تعلیمی یا تاریخی در دانشکده‌های ادبیات تدریس می‌شود.
ترکیب و همنشینی اینها، جریانی مداوم از شعر را در طول تاریخ این سرزمین پدید آورده که پراکندگی زمانی و مکانی آن قابل توجه است، زنجیره قطع نشده‌ای از اشعار در رثای امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب، که نشانگر ایمان عمیق و صریح شاعران پارسی‌زبان به اسلام و پیامبر اکرم (ص)، اهل بیت و فرزندان فاطمه زهرا (س) است. هرچند خاستگاه اسلام شبه جزیره عربستان بوده و ورود آن به ایران نیز در زمان خلیفه دوم با تهاجم و جنگ و خونریزی صورت گرفته، اما باور و تشخیص ایرانیان به تفکیک حقیقت و پیام اسلام از رفتار آورندگان آن موجب پذیرش و گسترش اسلام و گرایش عمده ایرانیان به اهل بیت شد؛ که قرن‌ها بعد و با تعیین مذهب تشیع به عنوان مذهب رسمی کشور تثبیت و تقویت گردید. بیان این اندیشه به ویژه در قرون اولیه ورود اسلام به ایران چندان هم بی هزینه و بی خطر نبوده و گهگاه موجبات گرفتاری و گریز یا حبس و زندان و طرد و تبعید شاعر را فراهم می‌کرده، هرچند می‌بینیم که شاعری مانند فردوسی در اثر گران‌سنگی مانند شاهنامه شجاعانه و صریح به پیروی خود از پیامبر و علی (ع) اذعان می‌کند، اما این خطرات و محدودیت‌ها به بیان پیچیده‌تر و خلاقانه‌تر این گرایش نزد شاعران اهل تشیع و تسنن نیز منجر می‌شود، گونه‌ای که حاکمان وقت دستاویزی برای تعرض به شاعر نداشته باشند. از این دست نمونه‌های بسیاری را می‌توان مثال زد، مثل بیان رندانه حافظ:
مَردی، ز کَننده دَرِ خیبر پرس
اسرار کرَم، ز خواجه قنبر پرس
گر طالب فیض حقّ به صدقی حافظ
سر چشمه آن ز ساقی کوثر پرس
جلوه حقیقت در شعر پارسی و اشعار ایرانیان
یا بیت پایانی غزل پرفراز و نشیب و انتقادی و تندی که پس از این ابیات تکان‌دهنده خود را به صدق در راه امیرالمؤمنین می‌خواند و مؤید به همت او می‌دارد:
بی خبرند زاهدان، نقش بخوان و لا تَقُل
مستِ ریاست محتسب، باده بده و لا تَخَف
صوفی شهر بین که، چون لقمه شُبهه می‌خورد
پاردُمَش دراز باد آن حَیَوانِ خوش علف
حافظ اگر قدم زنی در رَهِ خاندان به صِدق
بدرقه رَهَت شود همَّتِ شَحنِه نجف
جلوه حقیقت در شعر پارسی و اشعار ایرانیان
و سوگند‌های سعدی:
خدایا به حق بنی فاطمه
که بر قول ایمان کنم خاتمه
اگر دعوتم رد کنی ور قبول
من و دست و دامان آل رسول
یا بخشی از اولین قصیده دیوانش که علی (ع) را وصف می‌کند:
کس را چه زور و زهره که وصف علی کند؟
جبار در مناقب او گفته هل اتی
زورآزمای قلعه خیبر که بند او
در یکدگر شکسته به بازوی لافتی
مردی که در مصاف، زره پیش بسته بود
تا پیش دشمنان ندهد پشت بر غزا
شیر خدای و صفدر میدان و بحر جود
جانبخش در نماز و جهان سوز در وغا
دیباچه مروت و سلطان معرفت
لشکرکش فتوت و سردار اتقیا
فردا که هر کسی به شفیعی زنند دست
ماییم و دست و دامن معصوم مرتضی
پیغمبر آفتاب منیر است در جهان
اینان ستارگان بزرگند و مقتدا
یا رب به نسل طاهر اولاد فاطمه
یا رب به خون پاک شهیدان کربلا
یا رب به صدق سینه پیران راستگوی
یا رب به آب دیده مردان آشنا
دل‌های خسته را به کرم مرهمی فرست‌ای نام اعظمت در گنجینه شفا
گر خلق تکیه بر عمل خویش کرده‌اند
ما را بس است رحمت و فضل تو متکا
و قصیده بلند سنایی که در جواب سلطان سنجر درباره مذهب می‌گوید:
کار عاقل نیست در دل مهر دلبر داشتن
جان نگین مِهر مُهر شاخ بی‌بر داشتن
احمدِ مُرسل نشسته، کی روا دارد خرد
دل اسیر سیرت بوجهل کافر داشتن‌ای به دریای ضلالت در گرفتار آمده
زین برادر یک سخن بایست باور داشتن
شو مدینه علم را در جوی و پس در وی خرام
تا کی آخر خویشتن، چون حلقه بر در داشتن.
چون همی دانی که شهر علم را حیدر در است
خوب نبود جز که حیدر میر و مهتر داشتن
کی روا باشد به ناموس و حیَل در راه دین
دیو را بر مسند قاضی اکبر داشتن
مر مرا باری نکو ناید ز روی اعتقاد
حق زهرا بردن و دین پیمبر داشتن
آنکه او را بر سر حیدر همی خوانی امیر
کافرم گر می‌تواند کفش قنبر داشتن
تا سلیمان‌وار باشد حیدر اندر صدر ملک
زشت باشد دیو را بر تارک افسر داشتن
گر همی خواهی که، چون مِهرت بود مُهرت قبول
مهر حیدر بایدت با جان برابر داشتن
و چند بیت محکم قاآنی در استقبال از آن قصیده:
رستگاری جوی تا در حشر گردی رستگار
رستگاری چیست؟ در دل مهر حیدر داشتن
همچو احمد پای تا سر گوش باید شد ترا
تا توانی امتثال حکم داور داشتن
امر حق فوری‌ست باید مصطفی را در غدیر
از جهاز اشتران ناچار منبر داشتن
بایدش دست خدا را فاش بگرفتن به‌دست
روبهان را آگه از سهم غضفر داشتن
ذات حیدر افسر لولاک را زیبد گهر
تاج را نتوان شَبَه بر جای‌گوهر داشتن.
چون صراط المستقیمت هست تا کی ز ابلهی
دیده در فحشاء و دل در بغی و منکر داشتن
علم از او آموز کآسان است با تعلیم او
نُه صحیفه آسمان را جمله از بر داشتن
طینت خویش ار حَسن خواهی بیاید، چون حسین
در ولای او ز خون در دست ساغر داشتن
زورق دین را به بحر روزگار از بیم غرق
ز آهنین شمشیر او فرض‌ست لنگر داشتن‌ای خلیفه مصطفی‌ای دست حق‌ای پشت دین
آفرینش را ز تست این زینت و فر داشتن
و عینی‌ترین نمونه‌های این شعر‌ها همان ابیات ملأ حسن کاشی است که بر کتیبه‌های ایوان طلای نجف اشرف آمده:
زائران درگهت را بر در خلد برین
می‌دهند آواز طبتم فادخلو‌ها خالدین
جلوه حقیقت در شعر پارسی و اشعار ایرانیان
که یکی از ابیات هفت بند اوست درباره امیرالمؤمنین (ع):
السلام‌ای سایه ات خورشید ربّ العالمین
آسمانِ عزّ و تمکین، آفتاب داد و دین
مفتی هر چار دفتر، خواجه هر هشت خلد
داور هر شش جهت اعظم امیرالمؤمنین
عالِمِ علمِ سَلُونی، شهسوار لَوْ کشِف
ناصر حق، نفس پیغمبر، امام المتّقین
صورت معنای فطرت، باعث ایجاد خلق
اصل نسل آلِ آدم، نفس خیرالمرسلین
صاحب یوفُونَ بِالنَّذر، آفتاب اِنّما
قرّةُ العین لَعَمرِک، نازش روح الامین...
جلوه حقیقت در شعر پارسی و اشعار ایرانیان
نمونه‌های بسیاری از این جریان مداوم در تاریخ پرفراز و نشیب ایران است، در این مطلب و آنچه خواهد آمد به بیان این اشعار و معرفی شاعران و دوره تاریخی زندگانی شأن و شرایط اجتماعی آن عصر خواهیم پرداخت.
منبع: مهر
باشگاه خبرنگاران جوان وبگردی وبگردیمنبع: باشگاه خبرنگاران
کلیدواژه: حافظ شیرازی حرم امیرالمومنین اشعار سعدی بر داشتن اهل بیت
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۱۴۵۵۳۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
حقیقت زیر پای تمدن افسار گسیخته غربی در حال لگدمال است
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: در آیین پایانی ششمین مجمع جهانی گفت‌وگوی بین فرهنگی در قسمت جمع بندی مطرح کردیم باید به چند موضوع به صورت ویژه توجه شود؛ اول اینکه گفت و گوهای فرهنگی بهترین راه حل برای حل منازعات منطقه‌ای و جهانی است.
به گزارشگزارش خبرگزاری ایمنا و به نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمدمهدی اسماعیلی اظهار کرد: دومین بحث مورد تاکید این بود که گفت و گوهای فرهنگی نباید پشت میزها و در داخل جلسات و محصور در اتاق‌ها و سالن‌های همایش باشد، گفت و گوهای فرهنگی باید به راه حل میدانی منجر شود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: مشکلاتی را در دنیا می‌بینیم از جمله مسائلی که در غزه رخ می‌دهد آزار دهنده هستند دنیای غرب حتی در دانشگاه‌ها که محل گفت‌وگوهایی علمی، فرهنگی و آموزشی است اجازه دفاع از مظلوم و مقابله با ظالم را نمی‌دهد و حتی به شهروندان خود رحم نمی‌کند؛ براساس این مسائل باید نظام گفت و گوی فرهنگی بازسازی نوین شود؛ بازسازی براساس کمک به حل مسائل و حقیقت.
وزیر فرهنگ گفت: امروز حقیقت زیر پای تمدن افسار گسیخته غربی در حال لگدمال است، حقیقت، کودکان و زنانی هستند که در فلسطین با ددمنشی به خاک و خون کشیده می‌شوند ولی هیچ کس در مجامع جهانی و بین المللی کار مؤثری انجام نمی‌دهد.
وی افزود: با استفاده از این فرصت توقعاتمان را مطرح کردیم و اعلام کردیم گفت‌وگوهای فرهنگی نمی‌تواند به ظلم، ستم و فجایع انسانی بی اعتنا باشد؛ وقتی نشستی عنوان فاخر گفت‌وگوهایی فرهنگی را یدک می‌کشد باید بتواند به مشکلات و مسائل با صراحت و نه با انفعال و بیان جملات دوپهلو بپردازد.
وزیر فرهنگ با بیان اینکه امیدوارهستیم گفت و گوهایی که مطرح شد فرصتی باشد برای توجه بیشتر به حقیقت، گفت: جمهوری اسلامی ایران در میان دولت‌ها خیلی دست پری ندارد چراکه خیلی از دولت‌ها در گفت و گوهای خصوصی اعلام هم‌بستگی می‌کنند ولی در سخنگاه ها دچار محدودیت‌ها و رودربایستی با قدرت‌های حاکم بر جامعه جهانی می‌شوند و امیدوار هستیم این وضعیت به زودی تغییر یابد.
کد خبر 750191
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان